Podsumowanie eliminacji powiatowych 70. Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego

Podobnie, jak w ubiegłym roku, Centrum Kultury i Sportu w Skawinie podjęło się organizacji eliminacji powiatowych 70. Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego, których frekwencja w tym roku przerosła nasze najśmielsze oczekiwania! Dość powiedzieć, że jako organizatorzy zostaliśmy zmuszeni do podzielenia przesłuchań na dwa dni i przeorganizowania prac jurorów, a ci  – będąc pod wrażeniem poziomu uczestników, praktycznie we wszystkich kategoriach – przyznali aż 47 nagród i wyróżnień!

Eliminacje powiatowe 70. OKR nie mogłyby się odbyć bez nieocenionego wsparcia finansowego Powiatu Krakowskiego – partnera i współorganizatora wydarzenia – za które gorąco dziękujemy.

Zapraszamy do zapoznania się z wynikami konkursu oraz szczególnie – z uwagami jurorów, które niech będą inspiracją dla wszystkich uczestników i instruktorów przed kolejnymi przygotowaniami do konkursu.

PROTOKÓŁ Z ELIMINACJI POWIATOWYCH 70. OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU RECYTATORSKIEGO
w CENTRUM KULTURY I SPORTU W SKAWINIE
z dnia 28 marca oraz 1 kwietnia 2025 roku

Centrum Kultury i Sportu w Skawinie włączyło się w organizację eliminacji powiatowych 70. Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego, organizowanego przez Towarzystwo Kultury Teatralnej pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Partnerem i współorganizatorem przesłuchań był Powiat Krakowski, który zapewnił wsparcie finansowe organizacji całego wydarzenia.

Prezentacje konkursowe oceniało Jury w składzie:
Anna Zając-Gut – przewodnicząca Jury, aktorka, absolwentka Krakowskich Szkół Artystycznych, członkini krakowskich grup teatralnych, pracownik Działu Marketingu i PR w CKiS w Skawinie.

Iwona Konieczkowska – aktorka Teatru Scena STU, absolwentka Krakowskiej (1989), laureatka Nagrody Dziennikarzy na XV Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu (1994) oraz laureatka Grand Prix na Ogólnopolskim Konkursie Piosenki Francuskiej w Lubinie (1996); współpracowała m.in.  z krakowskim Teatrem Ludowym, wrocławskim Współczesnym, warszawskim Teatrem Komedia i  Teatrem Muzycznym w Gdyni.  Z Teatrem STU związana od początku lat 90. do dzisiaj.

Rafał Szumera – aktor Teatru im. Juliusza Słowackiego, absolwent Krakowskiej PWST, współpracował z Teatrem Rozmaitości podczas Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w Edynburgu w 2012 roku. Gościnnie występuje w Teatrze STU, Teatrze Barakah i Łaźni Nowej.

Paweł Buszewicz – absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 30 lat prowadzi amatorskie zespoły teatralne, pracuje z dziećmi, młodzieżą, dorosłymi. Laureat licznych nagród i wyróżnień na przeglądach i festiwalach wojewódzkich i ogólnopolskich teatrami: Teatr Między Wierszami, Grupa Warsztatowa Sceny 5 na 3, Grupa Warsztatowa Junior (Młodzieżowy Dom Kultury w Krakowie) oraz Teatr Bynajmniej (Wieliczka-Krzyszkowice).

W konkursie zaprezentowało się w sumie 103 uczestników z 7 gmin powiatu krakowskiego: Skawiny, Zielonek, Mogilan, Krzeszowic, Michałowic, Świątnik Górnych, Zabierzowa w kategoriach: Turnieju Recytatorskiego z podziałem na cztery grupy wiekowe (szkoły podstawowe klasy 1-3, 4-6, 7-8, młodzież szkół ponadpodstawowych i dorośli), Turnieju Poezji Śpiewanej, Turnieju Teatrów Jednego Aktora oraz Wywiedzione ze słowa. Jury po wysłuchaniu prezentacji, kierując się takimi kryteriami, jak: dobór repertuaru, interpretacja, kultura słowa i ogólny wyraz artystyczny – postanowiło przyznać następujące nagrody:

W TURNIEJU RECYTATORSKIM w kategorii szkół podstawowych klas I-III

I miejsce
Lena Myśliwiec – Gmina Skawina

II miejsce
Joachim Rządzik – Gmina Skawina
Franciszek Porębski – Gmina Zabierzów

III miejsce
Rita Szeptyńska – Gmina Zielonki
Hanna Miś – Gmina Michałowice
Daniel Płatek – Gmina Zielonki

WYRÓŻNIENIA otrzymują:
Chiara Granuzzo – Gmina Zabierzów
Małgorzata Rejnowicz – Gmina Skawina
Natalia Rosta – Gmina Michałowice
Hanna Almert – Gmina Skawina
Antonina Pituch – Gmina Skawina
Gabriela Staśko – Gmina Świątniki Górne
Kalina Kolasa – Gmina Skawina

W TURNIEJU RECYTATORSKIM w kategorii szkół podstawowych klas IV-VI:

I miejsce
Jan Ucherek – Gmina Michałowice

II miejsce
Karina Bałabuch – Gmina Skawina

III miejsce
Józef Fryźlewicz – Gmina Zabierzów
Maria Szybowska – Gmina Krzeszowice

WYRÓŻNIENIA otrzymują:
Zuzanna Turaj – Gmina Skawina
Anna Bury – Gmina Skawina
Kacper Mlonek – Gmina Michałowice
Dawid Rosta – Gmina Michałowice
Szymon Jagusiak – Gmina Skawina
Tymoteusz Madej – Gmina Zabierzów
Franciszek Puch – Gmina Świątniki Górne
Antoni Dzidek – Gmina Krzeszowice
Leon Pasterz – Gmina Zielonki

W TURNIEJU RECYTATORSKIM w kategorii szkół podstawowych klas VII – VIII:

I miejsce
Kacper Chwała – Gmina Michałowice

II miejsce
Filip Kozyra – Gmina Zabierzów

III miejsce
Zuzanna Smolińska – Gmina Świątniki Górne
Kaja Orlik – Gmina Krzeszowice

WYRÓŻNIENIA otrzymują:
Adam Kolasa – Gmina Skawina
Helena Fryźlewicz – Gmina Zabierzów
Maja Talaga – Gmina Krzeszowice

W kategorii młodzieży szkół ponadpodstawowych oraz dorosłych w TURNIEJU RECYTATORSKIM wzięły udział 4 osoby, po których wysłuchaniu jury przyznało następujące nagrody:

I miejsce
Karolina Krupowies – Gmina Skawina

II miejsce
Filip Mizera – Gmina Zabierzów

W TURNIEJU POEZJI ŚPIEWANEJ

I miejsce
Oliwia Kącka – Gmina Zielonki

II miejsce
Sara Długosz – Gmina Zielonki
Helena Kuźniar – Gmina Michałowice

III miejsce
Apolonia Pilarska – Gmina Skawina

WYRÓŻNIENIE
Agata Trela – Gmina Skawina

W TURNIEJU TEATRÓW JEDNEGO AKTORA jury oceniło 2 uczestniczki, przyznając I miejsce Annie Buczek – Gmina Zielonki oraz WYRÓŻNIENIE Joannie Massalskiej – Gmina Skawina

W TURNIEJU WYWIEDZIONE ZE SŁOWA wyróżnienie otrzymał Maciej Lala – Gmina Zielonki

Z uwagi na dużą liczbę dzieci z klas I – III szkoły podstawowej zgłoszonych do Turnieju Poezji Śpiewanej, jury postanowiło docenić zaangażowanie uczestników, oceniając ich w osobno stworzonej kategorii PIOSENKI DZIECIĘCEJ, która  – jak podkreślono – nie jest częścią Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego. Niemniej w tej kategorii przyznano nagrody:

I miejsce
Dagmara Górniak – Gmina Michałowice

II miejsce
Antonina Kędziora – Gmina Michałowice

III miejsce
Hanna Skwara – Gmina Zielonki

Promocję do eliminacji rejonowych, które odbędą się w Staromiejskim Centrum Kultury w dniach 3 i 4 kwietnia 2025, otrzymali: Anna Buczek (Teatr Jednego Aktora), Oliwia Kącka (Poezja śpiewana), Karolina Krupowies i Filip Mizera (Recytacja).

UWAGI JURORÓW:
Jurorzy zwrócili szczególną uwagę na dobór repertuaru, zwłaszcza w starszych kategoriach wiekowych. Sugerują, by dobierać literaturę, która w pełni przemawia do recytującego, jest jego wyborem, poprzez wybór danych utworów pozwala jak najpełniej wyrazić swoje emocje. Oczywiście powinno się być także otwartym na propozycje repertuarowe zasugerowane przez nauczycieli, rodziców czy instruktorów, ale jednocześnie nie bać się wyrazić, w czym czujemy się dobrze. Należy być w zgodzie z samym sobą, z doborem tematyki – wówczas prezentacja będzie autentyczna. Jury sugeruje także, aby w doborze utworów kierować się ich różnorodnością – tak, by pokazać szerokie spectrum swoich możliwości: od dramatycznych po komediowe, czy liryczne.

Nagminnym, corocznie pojawiającym się błędem, zauważalnym także podczas eliminacji, jest złe wymawianie głoski „ę” na końcu zdania. Ta hiperpoprawność w jej wymawianiu jest błędem. Należy pamiętać, iż w słowach kończących się na „ę” wymawiamy samogłoskę „e” – słowa „dziękuję”, „proszę”, „się” –  poprawnie wypowiedziane brzmią „dziękujE”, „proszE”, „siE” – nie akcentujemy głoski „ę” na końcu wyrazu, lecz wymawiamy ją jako „e”. Należy również zwracać uwagę na końcówki rzeczowników w liczbie pojedynczej i mnogiej. W rzeczownikach typu „dziewczynką” – kiedy mamy jedną dziewczynkę, nie wymawiamy końcówki „om”. W liczbie pojedynczej słowo to brzmi „dziewczynką”, a nie „dziewczynkom”, „buzią” – a nie „buziom”. Końcówka „-OM” w rzeczowniku wskazuje na liczbę mnogą, zatem przy recytacji szczególnie, ale i na co dzień, dbając o zachowanie poprawności języka, należy zwracać uwagę na to rozróżnienie.

Jury do wszystkich skierowało słowa, by zwracać uwagę na poprawną polszczyznę, dobre akcenty, emisję głosu, dykcję, mówienie „od siebie”, a nie „do siebie” – wówczas prezentacje będą pełniejsze, piękniejsze i lepsze w odbiorze, słyszalne i zrozumiałe w słowie i emocjach. Jury wyjaśniło, co rozumie przez „mówienie do siebie”. Jury miało na myśli wyciszający sposób wymawiania ostatnich słów w zdaniu lub wymawianiu ich na wydechu. Wówczas słowa przestają być słyszalne. Zasugerowano, aby nie bać się też grania pauzą, oddechem. Cisza również gra, jest częścią recytacji, ma swój wydźwięk. Nie da się pięknie deklamować nie mając właściwego oddechu i bez nabierania powietrza podczas recytacji. Wszystkie te techniki pozwalają na doskonalszą dykcję i emisję głosu.

Jury zwróciło także uwagę na formę autoprezentacji – nie zaczynajmy jej w biegu. Dajmy sobie czas na przejście w odpowiednie miejsce sceny, zatrzymanie, wzięcie oddechu i dopiero przedstawienie siebie i wybranych utworów. Ważne jest też, aby po zakończeniu recytacji pierwszego dzieła odczekać. Zrobić pauzę. Dać czas. Nie tylko dla siebie na oddech i wyjście z emocji pierwszego utworu, ale także widzowi. Zdarzyło się tak, że przejście z jednego do drugiego utworu było niezauważalne, złączone jakby w jedno dzieło. Ważne, aby takiej sytuacji unikać.

Jury także zwróciło uwagę, aby emocje i pełna, dźwięczna recytacja, wybrzmiała do ostatniego słowa w ostatnim zdaniu. Często zdarza się, że sposób intonacji daje sygnał odbiorcy, że nastąpi koniec prezentacji – to też jest warte zmiany. Niech dzieło wybrzmi po ostatnią kropkę.

Jury zwróciło uwagę na bardzo często powtarzający się błąd w kategorii Turnieju Recytatorskiego. Tu podczas prezentacji nie ma miejsca na przysiady, gestykulację, pokazywanie, czy wręcz rysowanie słów rękami. Nie używamy w tej kategorii rekwizytów, nie obrazujemy tekstu strojem. Starajmy się też zapanować nad dreptaniem, kiwaniem się czy  przechodzeniem z nogi na nogę podczas prezentacji. Właściwa recytacja nie potrzebuje ozdobników, wystarczy zdecydowana postawa, tembr głosu, intonacja, szept, nacisk emocjonalny wyrażony w oddechu, zmrużeniem oczu. Twarz – mimika – to wszystko, aby wyrazić emocje i przykuć uwagę słuchacza.

Jury ze smutkiem stwierdziło, jak wiele ze startujących osób nie zaznajomiło się z treścią Regulaminu. Startując w jakimkolwiek konkursie należy zapoznać się z regulaminem i respektować jego wytyczne. Na etapie eliminacji powiatowych nie powinno się zdarzyć, aby prezentacje były z nim niezgodne. Zgodnie z regulaminem OKR w każdej kategorii wiekowej do obowiązkowej prezentacji w ramach Turnieju Recytatorskiego zgłasza się dwa wiersze i fragment prozy. Brak przygotowania do prezentacji prozy – skutkuje formalnie dyskwalifikacją uczestników do dalszych etapów konkursu. W związku z pojawieniem się nieporozumień związanych z repertuarem konkursowym, przypominamy, że Regulamin bardzo wyraźnie określa zasady Turnieju Recytatorskiego: repertuar obejmuje 3 utwory w całości lub fragmentach – 2 wiersze i prozę; wykonywane mogą być utwory opublikowane w książkach lub prasie literackiej; do prezentacji uczestnik wybiera 2 utwory: prozę oraz wiersz. Komisja Konkursowa może zwrócić się o wykonanie drugiego wiersza.

W przypadku Turnieju POEZJI Śpiewanej tylko trzy osoby przygotowały swoją prezentację zgodnie z treścią regulaminu, czyli do jednego z wykonanych utworów została na nowo skomponowana muzyka. Zatem Jury kierując się Regulaminem Konkursu już na wstępie z przyczyn formalnych nie mogło promować niektórych recytatorów, czy wykonawców. Dlatego Komisja z dużym naciskiem kieruje słowa do uczestników i nauczycieli przygotowujących do prezentacji, aby zaznajamiać się z regulaminowymi wymogami, bo nie przestrzeganie ich, mimo doskonałej prezentacji, może skutkować nie tylko brakiem promocji do wyższego szczebla konkursu, ale i do dyskwalifikacji na danym etapie.

Szczególną uwagę pragniemy zwrócić na kategorię Turnieju Poezji Śpiewanej, błędnie interpretowanej jako „konkurs piosenki”. Nie każdy tekst jest poezją, nie każda piosenka spełnia kryteria „poezji śpiewanej”. Wystarczy spojrzeć w ideę  i regulamin Towarzystwa Kultury Teatralnej: „w roku 1974 dojrzała idea wzbogacenia OKR o drugi turniej – poezji śpiewanej. To był czas dobry dla tej formy, dzięki wybitnym artystom – Ewie Demarczyk, Markowi Grechucie, Czesławowi Niemenowi. To oni tworzyli nurty, którymi poezja docierała do odbiorców. Od startu wytyczyliśmy kierunek myślenia i praktykowania – najważniejsze pozostaje słowo, a związek poezji i muzyki jest szansą, bo wzbogaca możliwości interpretacji wiersza, pozwala odkryć jego tajemnice”. Przypomnijmy założenia regulaminu: Uczestnicy – tylko soliści – występują bez podziału na kategorie. Repertuar obejmuje 3 utwory śpiewane i 1 utwór recytowany. W odniesieniu do repertuaru śpiewanego obowiązują następujące zasady: wykonywane mogą być utwory literackie, które zostały opublikowane w książkach lub prasie literackiej; przynajmniej jeden utwór musi mieć nowo skomponowaną muzykę; uczestnicy mogą wykonać trzeci utwór z tekstem własnym. Do prezentacji uczestnik zgłasza 2 utwory śpiewane i 1 recytowany oraz może zgłosić jako dodatkowy – śpiewany utwór z tekstem własnym. Do przeglądów wojewódzkich włącznie prezentacja utworu recytowanego jest obowiązkowa. I najważniejsze: utwór znany i posiadający określony, autorski kształt wykonawczy, podlega ocenie tylko wówczas, gdy uczestnik przedstawił nową, własną interpretację.

Dodatkowo należy dać pod zastanowienie, co oznacza termin POEZJA ŚPIEWANA. Nie każda piosenka reprezentuje tą kategorię. Dodatkowo wybierając utwory swoich muzycznych ulubieńców – nie bądźmy ich ślepymi naśladowcami. Dajmy moc własnej interpretacji, emocjom, brzmieniom. Rzadko udaje się doścignąć pierwowzór i rzadko kiedy mamy ku temu identyczne predyspozycje. Poza tym w poezji śpiewanej muzyka jest istotna, ale ona ma być nośnikiem emocji, a nam pomóc je przeżyć, nie jest to konkurs na najpiękniejszy głos. W tej kategorii nie ocenia się próby wiernego odwzorowania oryginału.

Jury ze względu na liczny udział dzieci w kategorii Turnieju Poezji Śpiewanej, ale i braku uwzględnienia regulaminowych wytycznych OKR – stworzyło nagrody specjalne, pozakonkursowe. Dziecięcy, bajkowy repertuar i doskonałe aranżacje wyłoniły zwycięzców stworzonej na tę okoliczność kategorii Piosenki Dziecięcej. To wyróżnienie grzecznościowe, aby nie zrazić dziecięcego zapału do scenicznej twórczości. Jednak na tym etapie z przyczyn formalnych regulaminu nie powinno dojść do takich zgłoszeń. Jest mnóstwo innych konkursów muzycznych, w których te niezwykle uzdolnione dzieci mogłyby wziąć udział i z pewnością zostać docenione. Zwracamy szczególną uwagę, że ta kategoria skierowana jest do starszej młodzieży i dorosłych, wymaga bowiem dojrzałości wykonawczej i świadomości scenicznej. Pojawiające się w tegorocznych przesłuchaniach piosenki dziecięce, choć oparte na wierszach Jana Brzechwy, nie są poezją śpiewaną i nie spełniają wymogów regulaminu.

Należy jednak zaznaczyć, że wśród tych wszystkich uwag, które mają pomóc na przyszłość w przygotowaniach, było dużo pięknych recytacji. Podczas eliminacji powiatowych znaleziono prawdziwe recytatorskie perełki. W prezentacjach ukazano spektrum różnorodnych emocji. Najwięcej wyróżnień i miejsc przyznano w kategoriach młodszych klas szkół podstawowych. Co jest zjawiskiem naturalnym. Dzieci są naturalne, spontaniczne, jeszcze z dystansem do siebie – choć wiadomo, że każdy chce wypaść jak najlepiej.

Gratulujemy ogromu pracy i wysiłku włożonego przez uczestników, ale i czuwających nad przygotowaniami ich opiekunom. To piękne i budujące, że mieliśmy okazję wysłuchać aż 103 uczestników, co dowodzi, że literatura piękna ma się dobrze, żyje, jest w naszym życiu obecna. Laureatom życzymy sukcesów na dalszych etapach, a już dziś zachęcamy do udziału w przyszłorocznej edycji – 71. OKR.

Fotogaleria z eliminacji powiatowych 70 OKR – dzień 1

Fotogaleria z eliminacji powiatowych 70 OKR – dzień 2

protokół eliminacje powiatowe 70. OKR 2025

Współorganizacja i wsparcie finansowe:

Joanna Kurpiel, Marta Tyrpa

fot. Jarosław Karasiński

(AZG)