Arktyka oczami laika – opowieści z Polskiej Stacji Polarnej

Z nowym rokiem zapraszamy na kolejne spotkanie Skawińskiej Akademii Wiedzy  i Umiejętności, podczas którego zagościmy w Polskiej Stacji Polarnej im. Stanisława Siedleckiego w Hornsund. Naszym gościem będzie Aleksander Zachuta, uczestnik 41. Wyprawy Polarnej Polskiej Akademii Nauk.

Historia Polskiej Stacji Polarnej Hornsund sięga lat 50. XX wieku. Polska Komisja III Międzynarodowego Roku Geofizycznego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk doprowadziła do zorganizowania całorocznej ekspedycji badawczej na Spitsbergen, dla której podstawą działania miała być zbudowana tam Polska Stacja Polarna. Wiosną 1956 roku Stefan Z. Różycki, kierownik Podkomisji Wypraw, i Stanisław Siedlecki, desygnowany na kierownika polskiej wyprawy, na konferencji uczestników III MRG w Oslo uzgodnili miejsce postawienia polskiej stacji i ramowy program prac badawczych. Kamień węgielny pod budowę Stacji wmurowano w dniu 23 lipca 1957 roku.

Po wielu latach wzlotów i upadków obecne wyposażenie, infrastruktura i warunki bytowe Polskiej Stacji Polarnej Hornsund pozwalają na uznanie jej za wzorcową europejską platformę badawczą, łączącą walory bazy logistycznej do obserwacji ciągłych (z szerokimi możliwościami obserwacji terenowych, w tym np. obsługi aparatury rozlokowanej na odległych lodowcach) z placówką naukową dysponującą kilkoma laboratoriami. Dzięki wieloletnim badaniom prowadzonym przez polskich naukowców współpracujących z renomowanymi ośrodkami zagranicznymi, rejon fiordu Hornsund jest jednym z lepiej rozpoznanych obszarów w europejskim sektorze Arktyki, a funkcjonowanie i osiągnięcia Polskiej Stacji Polarnej Hornsund czynią polską naukę w obszarze badań polarnych znakomicie rozpoznawalną na świecie.

„Wpływamy do Hornsundu. Arktyka otwiera przed nami swoje bramy. Jest bajecznie. Krystalicznie czyste powietrze pozwala odetchnąć pełną piersią. Jakby pierwszy raz, zaraz po narodzinach. Wszystko jest…  takie nowe, takie inne. Przekraczamy Wilczek Odden, przylądek z charakterystycznym drewnianym krzyżem, ustawionym tu podczas stanu wojennego przez polskich polarników. Pod krzyżem znajduje się akt erekcyjny:

Hornsund Anno Domini 1982

50 lat temu zimowała na Wyspie Niedźwiedziej Pierwsza Polska Wyprawa Polarna. 25 lat temu prof. Stanisław Siedlecki zbudował Stację Naukową w Isbjǿrnhamna. W 4. roku pontyfikatu Papieża Polaka Jana Pawła II my Polacy pracujący na Spitsbergenie – uczestnicy wypraw polarnych, wznieśliśmy ten krzyż dla upamiętnienia 50-lecia naszej działalności w Arktyce. Niech ten symbol będzie dowodem naszego istnienia i nadziei. Jeszcze Polska nie zginęła!

Z dala widzimy małe budynki Polskiej Stacji Polarnej i załogę, która zaraz nas podejmie ze statku. Jestem w pontonie. Nagle huk! Jakby uderzenie pioruna. Rozglądamy się nerwowo. Spokojnie – mówi sternik. To wita was Hans. Hans Breen – lodowiec. Teraz pęka, a potem będzie się cielił. Ściągam buty, a w przedsionku witają nas zimownicy. Co tak długo? – pytają. Przed godziną pod stacją był niedźwiedź polarny. Przyszedł się z Wami przywitać. Trochę zbladłem. To one tu podchodzą? Tak. Dość często.”

Na opowieści z tajemniczej Arktyki zapraszamy w piątek 25 stycznia 2019 r. o godzinie 18.00 do Pałacyku „Sokół”.

Wstęp wolny.

Joanna Kurpiel

fot. Aleksander Zachuta